Ultrasound and Color Doppler

US (Ultrasound) is a medical imaging method that uses high-frequency sound waves to image organs, tissues and vessels in the body. It does not contain radiation, so it can be used safely in sensitive situations such as pregnancy.

pregnant-woman-ultrasound-and-doctor-hands-with-a-2023-11-27-05-06-58-utc.jpg

Why Is Ultrasound Done?

Pregnancy monitoring: To assess the baby's development and health.
• Examination of intra-abdominal organs: To detect diseases in organs such as the liver, gallbladder, kidneys, and pancreas.
• Heart ultrasound (Echocardiography): To evaluate the condition of the heart valves and muscles.
• Thyroid and lymph nodes: To examine for abnormalities such as masses or enlargements.
• Musculoskeletal ultrasound: To see injuries to muscles, tendons and ligaments.
• Doppler ultrasound: To evaluate vascular occlusions and blood flow.

Since it is a painless, fast and safe method, it is widely used for diagnosis and follow-up purposes.

Renkli Doppler Ultrasonografi Nedir?

Renkli Doppler, standart ultrasonografinin bir üst düzey uygulamasıdır ve adını, ses dalgalarının frekansındaki değişimi açıklayan "Doppler Etkisi" prensibinden alır. Hepimiz, yaklaşan bir ambulansın siren sesinin tizleştiğini, uzaklaşırken ise pesleştiğini fark etmişizdir. Doppler etkisi tam olarak budur.

Renkli Doppler ultrasonografide, cihaz hareket eden yapılara, yani kan damarlarının içindeki kırmızı kan hücrelerine odaklanır. Prob, damarlara ses dalgaları gönderir. Bu dalgalar, hareketli kan hücrelerine çarptığında frekansları değişerek geri yansır.

Kan akımı proba doğru yaklaşıyorsa, yansıyan ses dalgasının frekansı artar.
Kan akımı probtan uzaklaşıyorsa, yansıyan ses dalgasının frekansı azalır.

Renkli Doppler

Ultrason cihazı ses dalgaları ile çalışmaktadır. Doppler ultrason bu ses dalgalarının kan damarları içerisindeki kan hücrelerine çarpıp geri yansırken frekans değiştirmesinden faydalanılarak yapılır. Renkli Doppler inceleme ise buna ek olarak ekrana damarlardaki kanın akış yönünü ve hızını kırmızı-mavi renklerle çizer.

Bilgisayar, bu frekans değişimlerini algılar ve kan akışını ekranda renkli olarak kodlar. Genellikle, proba yaklaşan akım kırmızı, uzaklaşan akım ise mavi renkle gösterilir. Bu renkler, kanın oksijenli ya da oksijensiz olduğunu göstermez; sadece kan akımının yönü hakkında bilgi verir. Renkli Doppler, hekimlerin bir damar içindeki kan akışının hızını, yönünü ve düzenini değerlendirmesini sağlar. Bu sayede damar tıkanıklıkları, darlıklar veya kan akışındaki düzensizlikler kolayca saptanabilir.

Ultrason ve Renkli Doppler'in Tıptaki Kullanım Alanları

Bu iki teknoloji, birçok tıbbi branşta tanısal süreçlerin ayrılmaz bir parçasıdır:

Kadın Hastalıkları ve Doğum (Obstetri ve Jinekoloji): Gebelik takibinde (Obstetrik USG), fetüsün büyüme ve gelişiminin izlenmesi, anatomik yapılarının değerlendirilmesi ve olası anomalilerin erken tespiti için temel yöntemdir. Renkli Doppler ise bebek ile anne arasındaki kan akışını (göbek kordonu damarları) değerlendirerek bebeğin beslenmesi hakkında önemli bilgiler verir. Ayrıca rahim ve yumurtalıkların incelenmesinde de kullanılır.
İç Hastalıkları (Dahiliye): Karaciğer, safra kesesi, böbrekler, pankreas ve dalak gibi karın içi organların yapısını değerlendirmek için (Tüm Batın USG) sıkça başvurulur. Safra taşları, böbrek taşları, karaciğer yağlanması gibi durumlar bu yöntemle teşhis edilebilir.
Kardiyoloji: Kalbin ultrason ile incelenmesine "Ekokardiyografi" (EKO) denir. Kalp kapakçıklarının fonksiyonları, kalp kasının hareketleri ve kalpteki kan akışları Renkli Doppler ile detaylı olarak analiz edilir.
Üroloji: Böbrekler, idrar torbası (mesane) ve erkeklerde prostat bezi ile testislerin incelenmesinde kullanılır.
Kalp ve Damar Cerrahisi: Bacak damarlarında pıhtı oluşumu (Derin Ven Trombozu - DVT), boyun şah damarlarındaki (Karotis Arter) darlıklar ve varis gibi damar hastalıklarının tanısında Renkli Doppler kritik bir rol oynar.
Endokrinoloji: Tiroid ve paratiroid bezlerinin yapısı, nodül varlığı ve bu nodüllerin kanlanma özelliklerinin incelenmesinde kullanılır.

Ultrason İncelemesine Nasıl Hazırlanılır?

Ultrason hazırlığı, incelenecek vücut bölgesine göre farklılık gösterir:

Karın Ultrasonografisi (Tüm Batın USG): Safra kesesinin net görülebilmesi ve bağırsak gazının görüntü kalitesini boşa düşürmemesi için genellikle 8 saatlik bir açlık istenir.
Pelvik Ultrasonografi (Kadın ve erkeklerde idrar yolları ve üreme organları): İdrar torbasının (mesane) dolu olması, rahim ve yumurtalıklar gibi organların daha net görülmesini sağlar. Bu nedenle, işlemden önce bol su içilmesi ve idrara sıkışık olunması istenir.
Diğer birçok ultrason incelemesi (Tiroid, meme, kas-iskelet sistemi, Doppler vb.) için genellikle özel bir hazırlığa gerek yoktur.

İncelemeyi yapacak olan merkez, size özel hazırlık süreci hakkında gerekli bilgilendirmeyi yapacaktır. İşlem sırasında, incelenecek bölgedeki cildinize ses dalgalarının iletimini kolaylaştıran ve hava boşluklarını ortadan kaldıran su bazlı bir jel sürülür ve prob bu jel üzerinde gezdirilerek görüntüler alınır. İşlem tamamen ağrısızdır.

Bu makalede sunulan bilgiler, Ultrasonografi ve Renkli Doppler yöntemleri hakkında genel bir anlayış sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. İçerik, tanı veya tedavi önerisi niteliği taşımaz. Herhangi bir sağlık şikayetiniz veya durumunuz için tanı ve tedavi sürecini belirleyecek olan, mutlaka hekiminizdir. Sağlık sorunlarınız için bir tıp doktoruna danışmanız esastır.